Opvoeden doe je zo

Opvoeden is voor mij jarenlang een geheimzinnig iets geweest. Ik dacht vroeger altijd, toen ik zelf nog opgevoed werd, dat opvoeden betekende dat de ouder iets zei en dat het kind dat dan deed. Deed het kind het niet dan kreeg het kind een standje of zelfs straf, waarna het kind het wel ging doen. Dat leek mij toen een heel natuurlijk proces. Zo deed ik het als kind (ik was erg “braaf)  en zo droegen mijn ouders hun manier van opvoeden uit.

Dat dit niet mijn manier van opvoeden is weet ik nu,  en uiteindelijk is het via wat omzwervingen toch goedgekomen.

Maar het komt met veel kinderen (en hun ouders) natuurlijk vaak ook niet goed. Er komen de laatste jaren steeds meer kinderen in de knel en dat komt echt niet alleen door hun eigen gedrag en ouders spelen daar vaak een grote rol in. Dat kan door allerlei oorzaken ontstaan maar 1 oorzaak is vaak de opvoeding die ouders hanteren of juist het ontbreken ervan.

Maar wat is opvoeden nou eigenlijk? Het NJI zegt hierover op haar op website:  

Opvoeden houdt in dat ouders hun kind begeleiden bij zijn of haar ontwikkeling tot iemand die zelfstandig kan meedoen aan de samenlevingDit doen ouders door:

• Het bieden van een verzorgende en beschermende omgeving. Bijvoorbeeld affectie tonen, sensitief en adequaat op behoeftes van het  kind reageren; 
• Het bieden van structuur. Bijvoorbeeld zorgen voor regelmaat en orde en consistent handelen; 
• Het overdragen van kennis en het bijbrengen van waarden en normen. Bijvoorbeeld uitleg en informatie geven, eigen verantwoordelijkheid stimuleren, ongewenst gedrag ontmoedigen of negeren en goed gedrag belonen.

Wat ik zelf uit het voorgenoemde rijtje het belangrijkste vind is dat er een beschermende en liefdevolle omgeving wordt gecreëerd.  En dat als gevolg daarvan mijn kinderen zich goed kunnen hechten. Ik wil dat graag omdat dat nodig is om je te kunnen ontwikkelen tot een emotioneel gezond volwassenne.

Voordat ik kinderen kreeg, las ik stapels opvoedboeken. Ik begreep wat er stond maar de uitvoering vond ik uiteindelijk, toen ik zelf kinderen had,  lastiger.

Want hoe doe je dat in de praktijk, bijvoorbeeld als er vaak conflicten zijn? Het maakte me onzeker want iets in mij zei dat het ook niet kon lukken, dat opvoeden. Daarvan had ik genoeg voorbeelden gezien. En een tijdlang leek het er ook op dat de boekenwaarheid toch niet onze waarheid was. Althans, bij Oudste dan.

Bij Jongste mag ik namelijk echt de opvoeder zijn. Ik geef Jongste leiding in zijn dagelijks functioneren en laat hem, waar mogelijk, zijn eigen verantwoordelijkheid nemen.

In de opvoeding ben ik van nature niet zozeer van het bestraffen als iets niet goed gaat maar ben ik  meer van de consensus en daar waar nodig, het geven van sturing. Doet Jongste namelijk iets waar ik het niet mee eens ben, dan stuur ik hem bij en geef ik opdrachten om het anders te doen.  En dat doet hij dan. Jongste is namelijk eigenlijk ook een heel “braaf” kind.

Bij hem gaat het opvoeden me dan ook heel goed af. Daarnaast lijkt Jongste zich gemakkelijk over te geven aan onze onvoorwaardelijke liefde. Iets wat voor Oudste lastig is. Het is voor hem continue een strijd om onze opvoeding uit liefde te ontvangen, zoals zoveel een strijd is in zijn jonge leven.

Hoewel wij uiteraard onvoorwaardelijk van hem houden bleef het door de conflicten die wij (hij en ik) hadden jarenlang lastig om dat ook zo te beleven. Waardoor Oudste regelmatig het gevoel had dat de liefde niet meer stroomde en we uit verbinding waren. En dat was wel het laatste wat ik wilde.  Een tijdlang dacht ik dat als ik maar zou weten over wat er nou aan de hand was met Oudste, dat dan de liefde wel zou gaan stromen. Maar ik weet nu dat je met een verklaring van gedrag nog geen verandering van gedrag kunt bewerkstelligen.

Wat ik wel weet is dat je, na veel vallen en opstaan, eigenlijk alleen jezelf hierin kunt veranderen. En hoe je met de opvoeding omgaat. Want wat ik ook probeerde, belonen, complimenteren, overleggen, laissez faire en bestraffen, het werkte allemaal niet omdat  ik de oorzaak van de conflicten steeds buiten mezelf legde.  Intussen kregen we steeds meer conflicten en ik leek de grip op het opvoeden voor wat betreft Oudste te gaan verliezen. 

Wat moest ik doen? Ik voelde me zo wanhopig en ook een steeds slechtere moeder!

Een half jaar geleden bedachten we dat het zo niet langer door kon gaan en kwamen wij in contact met de methode Geweldloos Verzet en Verbindend gezag. Dat is even heel kort door de bocht een  opvoedmethode die gestoeld is op de manier waarop  Gandhi zijn politieke acties uitvoerde. Een manier die uit blijft gaan van herstel van de relaties en het in verbinding blijven met elkaar.

In eerste instantie reageerden wij sceptisch want opvoeden en politieke acties, dat leek niet echt met elkaar te rijmen. De term Geweldloos wekte bij ons ook de indruk dat er werd gedacht dat we geweld  toepasten in de opvoeding, wat we (natuurlijk) niet deden!

We kwamen er al snel achter dat met Geweldloos werd bedoeld dat je niet schreeuwt tegen elkaar of straffen uitdeelt. En dat het belangrijkste uitgangspunt is dat je vooral in verbinding blijft met je kind doordat je bepaalde interventies inzet als een soort van verzet tegen de onaanvaardbare daden van je kind. En dat doe je dus door je rustig te houden en het ijzer te smeden als het koud is. Wat weer betekent dat je niet meteen in actie komt bij een incident maar pas later, als alles een beetje rustiger is geworden.

Nadat we aan de visie gewend waren, besloten we er mee aan de slag te gaan.  En op de een of andere manier sloeg het al snel aan. Hoe het kan weet ik niet maar het lijkt er op dat ik op de goede knoppen aan het drukken ben. Oudste slaat de laatste tijd regelmatig zijn armen om mij heen en geeft mij recht uit zijn hart een kus. En dat herstelgebaar geeft mij meer dan genoeg vertrouwen dat het helemaal goed gaat komen. Daar kan geen boekenwijsheid tegen op.